డైనోసార్ల కాలంనాటి పక్షులు నేటి పక్షులకు భిన్నంగా ఉండేవని, వాటికి సరీసృపాల, పక్షుల లక్షణాలు కలిసే ఉండేవని పరిశోధనలు వెల్లడిస్తున్నాయి. మెసోజోయిక్ యుగంలో జీవించిన ఈ ఆదిమ పక్షిజాతులు, డైనోసార్ల నుంచి ఆధునిక పక్షులు ఎలా పరిణామం చెందాయో అర్థం చేసుకోవడంలో కీలకమైన అంతర్దృష్టులను అందిస్తాయి. శిలాజాల ఆధారంగా, ఈ తొలి పక్షులు క్రమంగా ఎగరడం నేర్చుకున్నాయని స్పష్టమవుతోంది. అంతరించిపోయిన ఈ ప్రాచీన జాతులు పక్షి పరిణామ క్రమం, సమకాలీన పక్షుల మూలాలపై ఆసక్తికర, అమూల్యమైన సమాచారాన్ని అందిస్తున్నాయి.
చెట్ల నుండి కిందికి దూకే సిద్ధాంతం:
ఈ సిద్ధాంతం ప్రకారం, తొలి పక్షులు చెట్లపై నివసించేవి. అవి చెట్ల కొమ్మల నుండి కిందికి దూకే క్రమంలో తమ రెక్కలను ఉపయోగించడం నేర్చుకున్నాయి. మొదట్లో అవి గ్లైడింగ్ (పైనుండి కిందకి జారుతూ వెళ్లడం) చేసేవి. ఈ గ్లైడింగ్ సామర్థ్యం క్రమంగా అభివృద్ధి చెంది, వాటి రెక్కల నిర్మాణం, కండరాలు మరింత బలంగా మారడంతో పూర్తిస్థాయిలో ఎగరడం సాధ్యమైంది. చెట్లపై నివసించడం వల్ల అవి వేటాడే జంతువుల నుండి తమను తాము రక్షించుకోగలిగాయి, ఆహారం కోసం సులభంగా వెతకగలిగాయి.
నేల నుండి పైకి ఎగిరే సిద్ధాంతం:
ఈ సిద్ధాంతం ఇంకో కోణాన్ని చూపిస్తుంది. దీని ప్రకారం, తొలి పక్షులు లేదా పక్షుల పూర్వీకులు నేలపైనే జీవించేవి. అవి వేగంగా పరుగెత్తేటప్పుడు లేదా చిన్న చిన్న ఎత్తుల నుండి దూకేటప్పుడు తమ రెక్కలను ఉపయోగించడం మొదలుపెట్టాయి. ప్రారంభంలో, అవి తమ రెక్కలను సమతుల్యత కోసం, వేగం పెంచడానికి ఉపయోగించాయి. కాలక్రమేణా, రెక్కలు ఎగరడానికి అనుకూలంగా మారాయి. ఈ సిద్ధాంతానికి మద్దతుగా, ఆధునిక పక్షులలో కొన్ని జాతులు (కోళ్లు వంటివి) నేల నుండి చిన్న ఎత్తుకు ఎగరడం మనం చూడవచ్చు.
డైనోసార్ యుగం నాటి కొన్ని ప్రముఖ పక్షి జాతులలో ఆర్కియోప్టెరిక్స్ ఒకటి. ఇది ఈకలు, రెక్కలు ఉన్నప్పటికీ, దానికి దంతాలు, పంజాలు ఉండటం విశేషం. కాన్ఫ్యూసియోర్నిస్, ఇచ్థియోర్నిస్, హెస్పెరోర్నిస్ వంటి పక్షులు వివిధ రకాల జీవనశైలిని కలిగి ఉండేవి. కొన్ని గ్లైడింగ్ చేయగలిగేవి, మరికొన్ని రెక్కలు కొట్టగలిగేవి.
జేహోలోర్నిస్, రాహోనావిస్, సాపియోర్నిస్ వంటి జాతులు కూడా ఆ కాలంలో వికసించాయి. ఎనాంటియోర్నిథెస్ అనే సమూహం డైనోసార్ యుగంలో అత్యంత విస్తృతంగా వ్యాపించిన పక్షులుగా నిలిచాయి. ఆంకియోర్నిస్ లాంటి కొన్నింటికి ఈకలున్నప్పటికీ, అవి నేటి పక్షుల కంటే ఎక్కువ డైనోసార్ల మాదిరిగా కనిపించేవి. పటాగోప్టెరిక్స్ వంటి కొన్ని పక్షులు ఎగరలేనివిగా ఉండేవి. ఈ ప్రాచీన జాతులు ఈకలు, రెక్కలు, పంజాలు, దంతాలు వంటి లక్షణాల సమ్మేళనంతో, ఆధునిక పక్షుల కంటే భిన్నమైన రూపాలతో ఉండేవని శిలాజ రికార్డులు చూపుతున్నాయి.
